Constant 35 jaar


3 januari 1927

- aan J. Greshoff* van CvW, 03.01.1927

- Charlie Chaplin
‘Eertijds gaf u bij een stukje over Charlie Chaplin in den Gulden Winckel op Hans [...] boekje, [...]
Het boekje is inmiddels van uitgever veranderd, maar alle moeite die ik deed om het te krijgen, is te vergeefs.
CvW vraagt het boekje te leen i.v.m. geplande studie over Chaplin.

* Jan Greshoff (1888-1971), schrijver, dichter, criticus


19 maart 1927

-De Groene Amsterdammer: Muziek in de Hoofdstad. Beethovenherdenking, door CvW
“Wat onze tijd kenmerkt in zijn verhouding tot Beethoven is de neiging om Beethoven van alle “literatuur”te ontdoen. De biograaf zoekt de “historischen”Beethoven, niet meer de geïdealiseerden en gestandbeelden, de musicus zijn “muziek”, niet meer zijn romantische opvatting van componeeren, die de jacht naar een thema als de achtervolging eener geliefde voorstelt. “Maar ook dit is een visie, “beïnvloed door het huidige streven in de componistenwereld alle romantiek en subjectiveering der muziek met het eigen-ik uit de muziek te doen verdwijnen en “het essentiële”te behouden. “ Muziek klinkt echter alleen neutraal als ze door machines wordt gemaakt.


26 maart 1927

- De Groene Amsterdammer (boekbespreking): Een Hollandsch piraat door CvW
De Americaense Zeerovers’* is de titel van een 17e eeuwsch boek, dat de titel van een avonturen-roman uit onze jongensjaren zou wanen te zijn.”[auteur: Exquemelin]. Bron(nen) voor Stevenson’s Schateiland.
Cvw noemt in noot het piratenlexicon van Philip Gosse (1924). In zijn recensie behandelt CvW eerst de boekgeschiedenis, dan typeert hij het inhoudelijk en licht vervolgens de geschiedenis van de hollansche piraat er uit.

- * Inleiding bij: De Americaensche zee-rovers, door CvW, 1931 (Amsterdam, Antwerpen)
- In Alg. Handelsblad, 21-12-1954, I.M.: “CvW heeft ons een herdruk bezorgd van het merkwaardige reisverhaal van Exquemelin, dat wel als voorbeeld van Defoe’s Robinson Crusoë wordt beschouwd. CvwW’s creatieve werk: geïnspireerd op scheepsjournalen, reisverhalen en avonturen, (piraten)geschiedenissen, in navolging van Franse voorbeelden als Blaise Cendrars en Pierre MacOrlan.


23 april 1927

- De Groene Amsterdammer: Muziek in de Hoofdstad; Hollandsche Kamermuziekvereniging, door CvW
Moderne muziek betreft kleine orkesten. Moderne componist streeft niet meer naar klankvulling, maar naar klankrijkdom. Concentratie op enkele instrumenten van solistisch karakter. Ingaan op de uitdrukkingsmogelijkheden van het instrument, daarbij letten op nuancen, nieuwe expressiviteit. Modern orkest heeft geleerd van de jazzband. Strawinsky’s “Ragtime voor elf instrumenten”belangrijke compositie = vrij van de sentimentaliteit van de jazzband. Roussel: volgt voetsporen der polytonalisten, blijft zweven tussen het impressionisme en de “nieuwe zakelijkheid”van heden.


25 april 1927

Constant 36 jaar


2 mei 1927

- aan Menno ter Braak van CvW, 02.05.1927

- honorarium
Inderdaad is het niet heelemaal in den haak. Querido heeft in het begin geprotesteerd tegen een al te groote belasting der redactioneele uitgaven, omdat er door v. Looy's toedoen van verleden jaar meer dan 70 abonné's waren afgegaan op welke verliespost hij niet had gerekend (¦ 4000 meer!) Hij is inderdaad niet krenterig, maar het is gewenscht vooral in het begin onzerzijds wat goede wil te toonen; blijkt dat het abonné's-tal groeit, dan staan wij ook sterker in de schoenen. Q's noodmaatregel honoreert de redactie momenteel Marginalia niet en Boekbespreking. Boekbespreking niet, omdat de schrijver dan de recensie-exemplaren vrij heeft, Marginalia niet, omdat dit meestal geen directe "literatuur" is, doch aardigheden, polemiek, ruzie, enz. Maar wij zullen zoo gauw mogelijk ook deze inderdaad tot onbillijkheid leidende onderscheiding zien op te heffen

- opkoop filmnummer 
Van Looy had 200 overdrukken van het filmnummer liggen, gereed voor aparte uitgave. Hij [...?] deze niet uit te geven evenmin als te honoreeren. Ik heb deze 200 exemplaren van hem gekocht en door "de Branding" te Utrecht te doen verschijnen. Ik ben hierdoor in staat niet alleen de uitgave toch in boekjeformaat te doen verschijnen, zooals het plan bij de opzet reeds was, doch ook den schrijvers een héél klein honorarium uit te keeren, dat ik zal rond zenden, zoodra de Branding met mij afgerekend heeft. Veel kan het niet zijn: met een oplaag van 200 is weinig te beginnen, zelfs kan den schrijvers geen gratis exemplaar meer gestuurd worden. Gaat deze kleine oplaag goed weg, dan een vermeerderden tweeden druk, met betere condities. Een "zaakje" is het voor mij niet; ik moet zelfs mijn eigen honorarium zoo goed als geheel opofferen, maar vooral tegenover onze uitgenodigde medewerkers van buitenaf achtte ik het een eere-schuld, sinds v. Looy's nalatigheid ook hen dupeerde. -


14 mei 1927

- De Groene Amsterdammer, Muziek in de Hoofdstad; Ned. Opera: Samson et Dalila door CvW
Tirade over de Nederlandse Opera: wordt door publiek niet gewaardeerd.
Alide van Uytvanck: het best bij moderne stukken (beter dan het jaar daarvoor).


28 mei 1927

- De Groene Amsterdammer, Muziek in de Hoofdstad; Beethoven-Cyclus door CvW
Over Mengelbergs Beethovenconcert.


3 juni 1927

- aan Binnendijk van CvW, 03.06.1927

- Stendhal, A. Den Doolaard
Overigens, ik deel uw bewondering voor dit stuk niet, wie veel Stendhal las vindt deze "psychologie" nog al van zelf spreken! En de rest? A. den Doolaard ontaardt nog al eens in gebral, Cuchulan is misschien te gebruiken. Ik zelf zal zijn eenige [..] "Moderne avonturier" [in] te leveren (6 of 7). Ik schreef Engelman, ik schreef Marsman, hoop dat het helpt. Wij moogen niet minder worden in 't Februari nummer!


8 juni 1927

- van Jo Otten aan CvW, 08.06.1927

- Modernisme
Bijgesloten zend ik U het veranderde "Dancing". Het speet mij dat ik U in P [arijs] maar zoo kort kon spreken, doch ik hoop dat gij niet schromen zult mij een volgend keer oòk even te waarschuwen. Ik geloof werkelijk niet dat er zooveel tegenstrijdigheid is tusschen mijn beweringen destijds in het Americain Hotel en mijn hedendaagsche opvattingen. Ik bestreed toen de overdreven beweringen van Marsman, toen voorstander van een modernisme à tort et à travers, die zich toen bijv. niet kon voorstellen dat in het kader van Stols' typographie een modern werk kon figureeren, enz. Ik handhaaf nu voor mijzelf de onderscheiding modernisme en moderniteit, de laatste als uiting van een "complex" beschouwend, waaraan ook ik onderhevig ben. De vorm is in deze waarlijk niet primair.

- Chasalle
Daarom is het "Moderne avonturiersleven" waarschijnlijk even modern als de "Clowns en de Fantasten" [door Chasalle]. En springen, noch forceeren (niet geheel duidelijk) is mijns inziens noodig. In vele menschen leeft reeds de moderniteit waarvan ik enkele uitingen in het stukje "Modern" constateerde in de emanaties komen vanzelf en brengen ook anderen vanzelf in eenzelfde richting. En het is niet noodig deze richting a priori voor te schrijven.
Ik hoop, zeer geachte Heer, dat de bovenstaande regels zullen bijdragen tot nader begrip van hetgeen ik in de Deux Magots terloops beweerde.
Ik kom helaas niet meer in de nabijheid van Hilversum om U op te zoeken, vertrek a.s. Zaterdag weer naar Frankrijk (adres Boulevard Brune 89)

- drukproef
Ik verzoek U de drukproef van "Dancing" naar mijn verloofde (adres op pagina III) te zenden en mij zoo mogelijk even mede te deelen of gij "Quarantième Ètage" en ''Ariël" ontvangen hebt. Is dit eerste teruggestuurd dan zal ik het bij de N.R.F. uit de "retours" zien op te visschen en het U alsnog toe zenden.


25 juni 1927

- De Groene Amsterdammer, Muziek in de Hoofdstad; Willem van Hoogstraaten door CvW
Over op Amerikaanse leest geschoeide Nederlandse dirigent Willem van Hoogstraaten: zijn “snelle, veerkrachtige gebaren, de seinen van een verkeersagent.” Meer aandacht voor de grote lijnen, dan voor het coloristisch detail. Meer forto als onderstreping der lyriek, dan als verhouding van licht en donker. Allure van sportieve zekerheid.


8 juli 1927

- aan Binnendijk van CvW, 08.07. 1927

- DVB, gebrek aan stukken
Over gebrek aan stukken zomernummer DVB, waar Binnendijk hulptroepen voor moet inschakelen]
"Er is alleen een stukje van Coenen* binnengekomen, dat ons, en de redactie, allemaal "in het gevang" zal brengen wegens majesteitsschennis (het is over de begrafenis van van Heutz) Wichman's stukje staat al in de Gemeenschap, vervalt dus! Hierbij het stukje van Carla Simons, niet onaardig.
Is het gedicht van Slauerhoff oud of nieuw? Tegen "Oude Ver­zen" heeft hij zijn veto uitgesproken. 
Omhelsd (" à la francaise" s.v.p.: op iedere wang één)


15 juli 1927

 - van Kelk aan CvW, 15.07.1927, in: Kelk, Ik keek alleen, 1968
“In ons telefonisch onderhoud van woensdag j.l. bleef ik in gebreke je mede te delen dat de familie zaterdag a.s. voor twee weken naar Velsen gaat en ik heen en weer reis, zodat ik niet meer thuis kom. (...)”

Over correspondentie met CvW, p. 42:
In die jaren twintig heb ik nogal wat brieven gewisseld met Constant van Wessem, eerst over Lampions in den Wind, daarna over de aangelegenheid van Het Getij, het bekende conflict met Ernst Groenevelt, die ik bij Van Munster als collega had; verder over het tot stand komen van De Vrije Bladen en daartussen in ook over onze collaboratie in het toneelwerk. Van Wessem heeft al die brieven zorgvuldig bewaard en ik heb daarover van onze vriendin Mevrouw Leopoldine van Wessem- Schuster voor deze gelegenheid de beschikking gekregen, zodat ik uit die oude brieven enige aanhalingen kan doen.


25 juli 927

- aan Binnendijk van CvW, 25.07.1927

- DVB kankernummer
Kankernummer: Donker, Coenen, Ter Braak = 9 pagina's.
In hemelsnaam, en menschen [...?] zelfs niet als ik ze nog eens per briefkaart heb gemaand! En waar blijft jouw stukje? Plasschart belooft, Buning belooft, Wichman belooft, Scholte belooft, C. Veth, niets, nog eens beloofd, niets! Het lijkt op zich zelf al gekanker!!! S.v.p. schrijf jij die lui ook nog eens een briefkaart.
In wanhoop (avec mes pattes de mouche*) Chasalle

* = met mijn hanepoten


27 juli 1927

- aan Binnendijk van CvW, 27.07.1927,briefpapier DVB

- DVB kankernummer
Graag: 3 Aug. 1 uur Poort van Cleve!
Van Querido verkreeg ik uitstel tot 11 Aug (uiterlijk). Dank voor wat je zondt. Maar het artikel van Bep de Roos* is toch geen stuk voor 't kankernummer? Donker** zou ik niet opnemen: slecht en een marginalia'tje tenslotte. Laten wij in Godsnaam niet nòg lamlendiger kankeren dan dichten!!
Wat een saaie "esprit"looze boel wordt 't!
Ik reed Jobs na (zit aan zee!), ik reed Scholte na: toezeg­gingen en beloften zat, maar daden?!
Natuurlijk schrijven Kelk en ik iets. Zal nog van [...?] en Defresne schrijven.

* stuk Bep (onder ps. Elis) de Roos in volgend nr. opgenomen: Een doodelijke tweestrijd? p. 320


11 augustus 1927

- aan Binnendijk van CvW, 11.08. 1927

- DVB Inleiding kankernummer door CvW
Beste Dicky, Het nummer, getiteld "Ergernissen" bevat bij afsluiting op 11 Aug (sluiting uiterste termijn, kon niet anders).*
Geen Buning (was ziek) noch iemand anders verder. Ik had omdat je niets zondt, zelf een inleiding gemaakt, die reeds voor ver­zenden klaar lag, toen jouw stukje 9 uur 's morgens 11 Aug!) aan kwam. Het was onmogelijk om nog van gedachten te wisselen, ik heb nu de beide stukken maar verwerkt, het is ten slotte toch een redactioneel stuk.

* Het ‘kankernummer’, nr. IX, september 1927, bevat de volgende bijdragen:
- Ergernissen: redactioneel stuk CvW , met verwerking stuk Binnendijk
- Een Feestelijk Vertoon, door Mr. Frans Coenen 
- De haat des positieven en des negatieven, door Menno ter Braak 
- De romantische Hollander, door D.A.M. Binnendijk
- De groote piraterie, door Frederik Chasalle
- Het witte gevaar, door Erich Wichman
- De bloei der Nederlandse poëzie, door Anthonie Donker
- “Sprokkelingen”, door Constant van Wessem
- De Vreters, door A. Plasschaert
- Klappertjes, door Cornelis Veth
- Nieuw A.B.C.D.-arium, door Albert Kuyle
- Ergernissen, door Simon Koster
- Vanuit mijn zomeroord, door C.J. Kelk                                                                         


15 augustus 1927

- aan Binnendijk van CvW, 15.08.1927

- DVB kankernummer
Kuyle heb ik er nog door gekregen. Slauerhoff bleef liggen omdat het nummer precies 48 pagina's is geworden en zijn stukje geen eigenlijk artikel is te noemen, maar een aanteeke­ning. Ik zond je inmiddels drukproef van "Ergernisen" waarin je zoo noodig kunt wijzigen. Tegen een toespeling bij voorbaat op Querido 's kankergeschriftje (dat wel hoofdzakelijk tegen ons zal zijn gericht) had ik politieke bezwaren, die je zoudt billijken als ik je dat  [....?] had kunnen uitleggen, door je stukje eerder te ontvangen. De rest is door Kelk, als arbiter, gesanctioneerd. Het nummer valt mee (volgens Kelk).


23 augustus 1927

- aan Menno ter Braak van CvW, 23.08.1927

- honararium te laag
Er is in zooverre een fout, dat u volgens mijn opgave ¦ 14 moet hebben. Binnendijk schijnt u de vorige keer f 1.50 per pag. berekend te hebben (daar er "slechts" ¦ 35 te verdelen viel, ten koste van mijn secretariaats-honorarium, dat hij edelmoedig vergat en dat ik in dit geval ook maar niet meer gereclameerd heb). Dat het verdeelen van f 35 over een nummer van 32 pag. clownswerk wordt, is inderdaad een onhoudbare toestand, die toch beter, uit politieke overwegingen, dit jaar nog niet veranderd moet worden: Querido zal misschien wel betalen wat het honorarium-lijstje vermeldt, dat dan het volgend jaar om de kosten het geheele Vrije Bladen-geval staken. Ik weet waarlijk niet hoe "contenter Dieu Querido et M. ter Braak"! Misschien wil Binnendijk dit honorarium-zaakje voortaan opknappen; ik laat hem dit gaarne over. Ik ben misschien bereid den heer Querido te berichten, dat u mijn becijfering voor uw bijdrage te laag vindt en hem voor te stellen u alsnog ¦ 7 uit te keeren. Maar hoe moet ik doen als anderen, met evenveel recht het zelfde reclameeren? En als ik zelf niet bij tijd en wijle mijn schrijvershonorarium er bij liet inschieten? Waarde heer ter Braak, ik maak torens van optel- en aftrek-sommen! -
Gaarne wacht ik uw film-artikeltje.[i]


1 september 1927

-aan Menno ter Braak van CvW, 01.09.1927

Dank voor het gezondene. Hoewel [J.C.] Bloem een artikel heeft gestuurd "Moralistische kunstcritiek" lijkt mij dit geen bezwaar om uw stukje onder Marginalia op te nemen, dat weer een andere kant van het geval Smeding weergeeft.

- De Explicateur*
Scholte vraagt u mij spoedig voor de "Explicateur" een adreslijstje der secretarissen en Mededelingen te zenden.

- DVB: reclame filmnummer
Wanneer iemand u nog eens iets inlichtends over de film vraagt, verwijs hem dan naar ons boekje "Wij gelooven in den film", daarmee doet u in dubbelen zin een Vaderlandsch-goed werk.

* Zie: Het gaat om de film!, van Linssen, Schoots, e.a., 1999, p. 267, noot 83:
“Constant van Wessem is een van de weinigen die in zijn memoires over de Filmliga de vereniging niet laat beginnen bij de Nacht van de Moeder, maar bij dit nummer van De Vrije Bladen en zijn daaruit volgende plannen voor een filmtijdschrift dat hij De explicateur wilde noemen. (‘Herinneringen aan de eerste Filmliga’, in: Film 2, 1947)  
 “Ook het tijdschrift Filmliga komt al snel in ‘Amsterdamse’ handen terecht. Het initiatief voor het blad is afkomstig van Constant van Wessem, de drijvende kracht achter het Vrije Bladen-nummer “Wij gelooven in de film’. Maar al in een vroeg stadium vindt Van Wessem Scholte naast zich die (...) al een uitgewerkt plan heeft. ‘De Nederlandsche Filmliga’, noteert Scholte in juli 1927 in zijn dagboek, ‘krijgt een officieel orgaan, dat in Utrecht uitgegeven wordt en dat Van Wessem [...] zal redigeeren. Deze tijdschriftuitgave zullen Van Wessem en ik volgende week bij de Utrechtse uitgever nader stipuleren.’
De Utrechtse uitgever wordt echter afgewezen om financiële redenen. ‘Met hem verdwijnt ook Constant van Wessem naar de achtergrond, al zal hij wel toetreden tot de redactie.’ (...)
Van Van Wessem zullen er in de komende drie seizoenen slechts tien artikeltjes in Filmliga verschijnen.’
De naam De explicateur wordt nog wel afgekeurd door de Utrechtse uitgever in overleg met Van Wessem.


6 september 1927

-aan Binnendijk van CvW, 06.09.1927

- DVB: A. Den Doolaard oproergeschrift
Je weet zeker al dat Querido de uitgave staakt. Wij moeten eens aan het werk voor een nieuwe man. Ik zelf sprak reeds met "de Branding", die in principe gaarne bereid is. Een medewerkersvergadering zou ook geen kwaad kunnen, ook in verband met het oproergeschriftje van den Doolaard (hij heeft schoon[?] gelijk, maar vertelt toch [rond?] ons iets nieuws. December = bij lange na niet vol. Er moet nog veel bij.
Wij moeten in ieder geval niet met een slecht nummer eindigen!


15 september 1927

- van Henrik Scholte,* aan CvW, 15.09.1927
Briefpapier Film Liga Amsterdam, secretariaat: Den Texstraat 31b.

- Filmliga
Clausen** is bereid om geheel op onze voorwaarden, zooals wij die gisteravond besproken hebben, het tijdschrift FILMLIGA uit te geven. Hij wil dus, voor het geval hem de leverantie opgedragen wordt, een gratis proefnummer leveren en daarna het tijdschrift voor zijn risico en exploitatie voortzetten, indien er op de circulaire ongeveer 500 ab. binnenkomen. Ik zou u dus adviseeren: indien R. moeilijkheden maakt, niet te lang met een beslissing te wachten. Ik ken den heer Clausen sinds jaar en dag als een zeer reëel en modern uitgever-drukker, die bovendien er voor zorgt dat de zaak op tijd verschijnt.
Indien echter de heer R. ook op onze voorwaarden ingaat, moet het tijdschrift hem gegund worden, daar hij het eerst aan bod was.
Ik verwacht na Uw bespreking, morgen, zoo spoedig mogelijk bericht. Indien wij naar Clausen overgaan, bent U dan begin volgende week met de volledige copie voor het eerste nummer in Amsterdam?
Anders in elk geval Dinsdagavond 8 uur in de Kring. 

* Zie: Het gaat om de film, een nieuwe geschidensi van de Nederlandsche Filmliga, 1927-1933, Linssen, Schoots en Gunning, 1999, over Henrik Scholte (1903- 1988 )
** De Filmliga werd uitgegeven bij uitgeverij J. Clausen, Amsterdam.
Zie: reprint Filmliga, SUN, 1982, p.11, over ontstaan Filmliga Amsterdam: 25 juni 1927 in de Kring.
Oprichting Nederlandse Filmliga: 17 september 1927.
“Vooral CvW hield zich bezig met ‘de oprichting van een overkoepelende organisatie, de Nederlandse Filmliga, met een eigen orgaan.’


oktober 1927

- De film met of zonder muziek? door CvW, in Filmliga, oktober 1927
Onder redactie van : Menno ter Braak, Joris Ivens, L.J. Jordaan, Hendrik Scholte en Constant van Wessem.
Alle stukken de Redactie betreffende te zenden aan CvW, Dalweg 15, Hilversum.
Vraag: Kan de film de muziek missen?
CvW noemt lovende besprekingen van een experimentele film zonder muziek van Cavalcanti.
CvW: er was wel muziek, “die van het draaiende filmapparaat, welks ruischend, stromend geluid een suggestieve begeleiding werd van onze in een beeldenstroom voortsnellende trein-sensaties.”
Deze ene film laat geen generalisaties toe over onafhankelijkheid vd film tov de muziek.
“Potemkin” verliest 50% van zijn werking zonder zijn ijzeren, “de tanden op één klemmende” muziek.
Wel bij de abstracte, experimentele kunstfilm.
Niet bij de menselijk-expressieve film, die met het hart wordt beleefd.
De muziek schept een gevoeliger sfeer.
Filmmuziek: Zintuiglijke sensatie (niet muzikaal): klank en rythme
De cadans van de melodie wordt opgenomen met het gevoel, niet met het oor.
De muziek wordt ondergaan als zintuigelijke sensatie van het vertoonde.
De muziek volgt het rythme van de film.
Filmmuziek geen zelfstandige partituur, maar muziek ten dienste van de film.
De film past zich aan bij het psychologisch moment.
Filmmuziek beoogt niet m u z i k a a l  g e h o o r d te worden, maar in al onze zenuwen g e v o e l d te worden. Bijv. als bij Potemkin.


15 oktober 1927

- De Groene Amsterdammer, Muziek in de Hoofdstad: Concertgebouw door CvW
Feestelijke opening Concertgebouwseizoen: “Als een wat vijandige nieuwigheid hangt alleen het radio-toestel boven onze hoofden te bengelen, dat het concert “uitzendt”.
Schumann: te psychologisch toegelicht > onbehagelijke Duitsch-sentimenteele pathetiek.”
Boven dit art. spotversje op de vrouwenemancipatie, met als laatste 2 regels:
Waar is toch al die strijd op uitgelopen?
Zij kan nu zelf haar sigaretten koopen!


17 oktober 1927

- aan Binnendijk van CvW, 17.10.1927

Hierbij het honorariumlijstje. Maak jij eens even een optel­som, met resultaat f 35,-, en zend dat dan maar door naar Querido! Ik kan het niet meer. Stibbe [?] dringt aan op uitsluitsel, ik zend je dit even ter bespoediging.


november 1927

 - De Duitsche expressionistische film  door CvW, in: Filmliga 3, 1927
Onder redactie van : Menno ter Braak, Joris Ivens,  L.J. Jordaan, Hendrik Scholte en Constant van Wessem.
Alle stukken de Redactie betreffende te zenden aan CvW, Dalweg 15, Hilversum.

- Amerikaanse films
Duitsers keerden zich als eerste tegen holle commerciële Amerikaanse films.
Erkenden als 1e de film als een expressieve, niet fotografisch bemiddelende kunst.
“Een eerste stoot tot verheffing van de film tot een expressieve kunst kwam van de schilders uit de periode van het expressionisme. In 1921: “Das[s] Kabinett des Dr. Caligari”, 1e expr. film van Robert Wiene: verbazingwekkend, maar nog te veel met een schildersoog.
“De expressionistische decoratie was w e z e n l i j k zeer geschikt door haar compositie-lijnen, verkortingen, vergrootingen, krommingen, een “griezelige”atmosfeer rondom deze Hoffmanneske Caliagri-figuur te scheppen. Expressionisme = metaphysica der gevoelsindrukken; het “componeert”de gevoelsindrukken in v o r m aan en om de objecten zelf, waarvan men die indrukken heeft gekregen.
Het ging fout zodra expressionisme de inhoud van de film werd, i.p.v. een manier van vormgeving.
CvW behandelt aantal meer of minder geslaagde expressionistische films o.a. van schilders, en ziet een link van de expressionistische “inhoud”, naar de constructivistische absolute film zonder “inhoud”, o.a. bij Hans Richter.


24 november 1927

- aan Menno ter Braak van CvW, 24.11.1927
Zondagavond 27 Nov. 8 uur medewerkersvergadering "Vrije Bladen" ten huize van den heer Bruning, Okeghemstr. 23 (achter Valeriusplein).


5 december 1927

- van Nico van Suchtelen aan CvW, 05.12.1927

- plaatsing artikel
Neen, van ongeduld zullen wij u waarlijk niet beschuldigen. De datum die u opgeeft doet mij lichtelijk ontstellen. Maar u kent het klappen van de zweep wat het redigeeren van tijdschriften betreft en weet wat plaatsgebrek betekent. Intusschen zal ik uw stuk ter volgende redactievergadering ter sprake brengen en adviseeren het nu ten spoedigste een plaatsje te geven.

*Nico van Suchtelen (1878-1949) schrijver, dichter, uitgever


20 december 1927

- aan Binnendijk van CvW, 20.12.1927

- vormgeving
Het onderhoud met de dames verliep allerminzaamst en goedwillend. Wij krijgen [...] schnitt-geel met zwart en rood het formaat wordt niet veel langer, maar wel breeder, op een mooie dikke papiersoort, wat het toonbaarder maakt ook 1). Ik zal probeeren in dit eerste nummer, als parade-nummer, door Jobs Buning van Copeau eenige teekeningen te ontwerpen voor zijn [....?]. Ja, wij verschijnen weer de 15den van de maand.
1) Ook groote letter voor alle artikelen, alleen voor margina­lia [...] kleine letter.


22 december 1927

- aan Binnendijk van CvW, 22.12.1927

Kun je even p.k. een conceptprogramma voor de prospectus Vrije Bladen maken, ter verwerking in het geheel? Over: wat de Vrije Bladen willen zijn en willen brengen. Graag! Maar spoe­dig als het kan.


december 1927

Franz Liszt door Constant van Wessem*
Beroemde musici, deel VIII, Kruseman, ‘s Gravenhage 1927

* Zie: ‘Geparfumeerde historie of nieuwe zakelijkheid? Constant van Wessem en de vie romancée in het Interbellum’. Anja van Leeuwen, Biografie Bulletin 1992.
Te vinden onder: Publicaties over Constant van Wessem.


december 1927

- Charlie Chaplin door CvW, 1927
Tweede herziene en vermeerderde druk , 1931 De Gulden Ster, Amsterdam, met opnamen uit zijn films.


27 december 1927

- van Marsman aan CvW, 27.12.1927

- Herman van den Bergh, Binnendijk
Alles geven we uit; ik sprak er al enkele malen met Binnendijk over, dat althans ook v.d. Bergh's Apollinaire-opstel als boek moet  verschijnen. Liefst ook (een keus uit) zijn andere critieken. Dat moet!
Binnendijk en ik zijn erg bezet. jij ook? spreek er eens met hem over. en doen jullie het, als v..d. B. het zelf niet doet, en toestemt.
Je Chaplin en Liszt las ik niet. Niet zoozeer mijn genre. Maar: bundel je niet eens stukken als "De Drie Sprongen van het heilige Ik e.d. - ik wil dat allerlei gebundeld wordt: anders ziet niemand het meer, en er is veel dat nog geldt.
- Je moet een boekje maken "Over Moderniteit" en er ook dingen in zetten als "de inl. v.d. film op de poëzie e.d. Daar moet je dan bij citeeren wat Kelk in het begin van zijn stuk over de Schoolmeester schreef.


28 december 1927

- van Marsman aan CvW, na 27.12.27

- Chasalle, desertie Herman van den Bergh
 Alles geven we uit: [dat] beteekent niet, dat ik met anderen een uitgeverij op touw heb gezet, die o.m. H. v.d.Bergh en Chasalle wil "lanceeren", maar, dat wij, de jongere schrijvers, aller­lei zaken bundelen, die dikwijls niet 1/2 zoo veel waard zijn als v.d.B.
Zie jij v.d.B. nog wel eens? is er nog iets van over? Ik vergeef het hem nooit: zijn desertie. Tenzij die vlucht in de burgerlijkheid kwam na dat hij poetisch was uitgeput. Was hij dat? Of heeft hij zich laten steriliseren door baan, familie, huwelijk? (Dan vergeef ik het hem natuurlijk ook niet) maar: vooral zijn studies (en zijn Apollinaire, apart) moeten jullie bundelen.
Feliciteer en condoleer in één adem de fam. Chasalle met den dood van Frederik. Heeft hij veel geleden? - Ik wist het niet eerder, kon er dus geen notitie van nemen. Stuur mij ten bewijze Chaplin.
Dus: je geeft niet uit (...) een klein boekje over "Moderni­teit" waarin o.m. De sprongen van het heilige ik -? Dat vind ik toch jammer.

- Van Ostayen
Wat de V.B. betreft. Ik heb geen tijd, en geen uitgever, al is die wel te vinden. Daarom schreef ik: doe jij het. Doen jullie het nu samen!
Jullie moeten ook grappige [..?] geven: Kelk in het bad - e.d.
Zou dat "Avontuur" van Van Ostayen (wiens kriteken in Vl.Ar­beid heel goed zijn) geen "concurrent" worden?


31 december 1927

- aan Binnendijk van CvW, 31.12.1927

- aanblijven Binnendijk
Aangezien de geheele voortzetting der Vrije Bladen gebaseerd is op ons aller samenwerking [...?] "in godsnaam" het nog maar eens een jaar te probeeren. Mag je nu je demissie niet meer geven!!
Want zonder jouw aanblijven had ik nooit het vervelen­de en tijdrovende postje van redactie-secretaris weer ge­accep­teerd (en ik heb er nog spijt van, in verband met alle soesa betreffende omslag, formaat (niet oblong, zooals Marsman verontrustend schreef, doch iets breeder - Marsman zond inmid­dels wat Varia-).
B. moet geen copij aan Buning meegeven, die maakt alles weg; over andere copij-perikelen].
Ik heb alle zakelijke lasten, neem jij nou de ideëele las­ten!!!
Het stuk van Bep de Roos (wat is ze lief!) ontving ik. Copeau had geen foto of teekeningen bij zich, doch wij plaatsen een etsje van Picasso, waarop Copeau zijn proloog voor L'Illusior inspireerde, en Kelk [nam?] abrikoosje uit Nelly Bodenheim's "Vruchtenmandje".
Adieu, vergeef mijn "pattes de mouche" maar je brief veront­rustte ons danig!
En laat het ook voor de Vrije Bladen een gelukkig 1928 zijn!!