Romain Rolland: Handel naar uw geweten
Zoek uw eigen waarheid en verwerkelijk die. Er bestaat geen waarheid kant en klaar, geen starre formulering, die de een naar de ander door kan geven: waarheid is iets, dat iedere zich naar zijn eigen beeld kan scheppen en steeds slechts voor zichzelf. Er bestaat geen morele verhoudingswijze dan dit laatste, zichzelf te kennen en deze eigen noodwendigheid - zij het ook tegen de ganse wereld - trouw te blijven. Wie de wapens wegwerpt en zich in de gevangenis laat werpen heeft gelijk, wanneer hij het uit zijn diepste wezen,niet uit ijdelheid of navolging doet. En wie ze schijnbaar opneemt en de staat dan bedriegt, wie, om de idee te propageren, zijn vrijheid redt, heeft eveneens gelijk, wanneer het bewust uit zijn wezen wordt gedaan. Ieder heeft gelijk, die naar zijn eigen geloof handelt, de patriot, die voor zijn vaderland wil sterven, zowel als de anarchist, die zich vrij maakt van iedere boei door de staat; er is geen ander maxime dan die van het geloof aan het eigen geloof. (..) Wie nuttig voor anderen wil zijn moet voor alles vrij blijven. De eerste plicht is, dat men zijn eigen Ik is en blijft tot aan de offering en weggave van zichzelf.