Moderne jeugd
(1936, aantekeningen voor een lezing, niet gehouden)
Oorzaak: Hoe komt men er toe van een moderne jeugd te spreken?
Na-oorlogsch verschijnsel.
Verschil met een vroegere jeugd: eerlijker, natuurlijker. Verzet tegen ongezonde huichelarij, verboden en geboden. Het natuurlijke, het lichaam, is niet langer een schande voor de mensch.
De oorlog had in de menschen vele voordien vaststaande morele en maatschappelijke waarden omgegooid en ook de jeugd van na den oorlog kenmerkte zich door een zekere losbandigheid in den zin van los van alle banden. Men genoot van het leven, zoo heette het.
Helaas, die jeugd zocht het alleen in materieele dingen, in uitgaan, in fuifjes, flirtpartijen - dit op zijn zachtst gezegd - het vooral: toonen, dat men aan alles wat banden met zich mee bracht, lak had.
Vooral het jonge meisje was vroeger, door wat het werd ingeprent als wat niet en wat wel mag, vaak huichelachtig, onoprecht en alle geboden, die men niet erkent leiden tot stiekeme ontduikingen. Deze ongezonde toestand dacht men op slag te kunnen beëindigen wanneer men voor zijn daden en woorden maar als verontschuldiging kon laten gelden: eerlijkheid, zakelijkheid, gezondheid.
Modernisme en moderniteit
Twee termen, die men niet voor elkaar mag gebruiken. Modernisme is een methode, een systeem, een adaptatie van verschijnselen, tot tactiek geworden, moderniteit drukt niets anders uit dan een telkens hernieuwde weerkeer van ‘leven in zijn eigen tijd, met zijn eigen tijd”.
Modernisme veroudert met den dag, zooals ieder systeem veroudert, zooals alle ismen noodzakelijk tot verouderen gedoemd zijn, moderniteit is telkens en voortdurend aanwezig waar menschen leven in het leven van hun tijd. Om dezelfde reden kan moderniteit dus zelfs reactionair wezen.